 (12).JPG)
Zaštita složenih vodenih kompleksa i terestričnih staništa preferirana od strane ekstremnog ontogenetskog metamorfa, žabe češnjarke (Pelobates fuscus)
Već treći projekat za redom koji kroz svoje aktivnosti za osnovni cilj ima istraživanje i prikupljanje distribucijskih, ekoloških i bioloških podataka na Balkanu za vrstu Pelobates fuscus u cilju zaštite vrste. Naime, ukupan areal vrste češnjake u Bosni i Hercegovini predstavlja južnu granicu rasprostranjenja, a poznat je model po kojem su vrste na samom rubu rasprostranjenja najranjivije. Samo rasprostranjenje u Bosni i Hercegovini je ograničeno na njen sjeverni ravničarski dio, tzv. Posavinu, a bitno je istaknuti alarmantno stanje prirodnih staništa ove vrste koja su skoro u potpunosti uništena. Sa druge strane, češnjarka se pokazala vrstom koja se jako dobro adaptirala na antropogena straništa, ali i to ima svoje negativne strane.
Naše istraživanje češnjarke je počelo ovim projektom...
Češnjarka (lat. Pelobates fuscus) je najrijeđa bosansko-hercegovačka vrsta žabe. Danju se zakopava u zemlju (fosorijalna vrsta), a na površinu izlazi noću i to samo kada je vlažno. Kožne žlijezde u situaciji opasnosti ponekada izlučuju obrambenu tekućinu koja miriše na bijeli luk. Zbog toga je i nazivamo češnjarka! Punoglavci su ekstremno veliki i mogu narasti čak i do 10 cm dužine. Međutim, tokom metamorfoze larve se preobrazuju se u žabice koje su dužine tek par centimetara. Osnovni cilj i temelj projekta jeste definisati distribuciju i odrediti reproduktivna staništa češnjarke u BiH.
Projekat se vrši u saradnji Društvo za istraživanje i zaštitu biodiverziteta/BHHU ATRA, a finansiran je od strane Rufford Small Grants Foundation i Herpetološkog Društva "Hyla".
Oficijalna stranica projekta: pelobates.com
ukopavanje češnjarke: mužjak u svom karakterističnom staništu s mekom rastresitom zemljom. 
Češnjarke posjeduju na zadnjim nogama rožnata zadebljanja (vrlo izražene metatarzalne kvržice) pomoću kojih se vrlo lagano ukopavaju u zemlju. 
Larva žabe češnjarke je veliki omnivorni punoglavac zlatnog mrljastog trbuha i uočljivih očiju. Njihova metamorfoza traje dugo, pa često prezimljavaju pod vodom. 
zamke za češnjarke 
Nakon uočavanja češnjarke uzimaju se koordinate, mjeri se vlažnost, temperatura i druge ekološke karakteristike 
Postavka data logger-a/ uređaj koji bilježi faktore staništa (temperaturu zraka, vode, vlažnost i dr.) Populacije vodozemaca su u konstantnom padu širom Evrope. Postoje različiti negativni uticaji među kojima se naviše ističe široki spektar antropogenih faktora (izdvajamo: degradacija prirodnih staništa i zagađivanje staništa) i negativan uticaj smrtonosne gljivice Batrachochytrium dentrobatidis koja je jedan od glavnih faktora drastičnog smanjenja populacija vodozemaca širom svijeta. Češnjarka je vrsta koja naseljava nizijska i brdovita područja centralne, istočne i jugoistočne Evrope sa karakterističnim terestričnim staništem (rastresito tlo) i vodenim staništem u neposrednoj blizini (stajaća plitka vodena tijela bogata vegetacijom, bez predatora). Kao i druge vrste vodozemaca, češnjarka je u Evropi doživjela pad populacija (sjeverni i zapadni dijelovi rasprostranjenja vrste), gdje su i neke populacije u potpunosti nestale. Do 2014. godine nisu postojali sigurni podaci o postojanju češnjarke u Bosni i Hercegovini. Po završetku prvog projekta zaštite češnjarke u Bosni i Hercegovini, jedan od najbitnijih rezultata za nastavak istraživanja jestedefinisana distribucije vrste. Istraživanja sprovedena 2014. i 2015. godine dala su značajne podatke o morfometriji i morfologiji adultnih jedinki čija dalja prikupljanja se nastavljaju.
Pelobates fuscus se na globalnoj IUCN crvenoj listi nalazi u kategoriji najmanje zabrinutosti (LC), dok se u crvenim knjigama Hrvatske i Srbije nalazi smještena u kategoriju sa nedovoljno podataka (DD). Prema Evropskoj Direktivi o staništima češnjarka se nalazi na dodatku IV (potreba za strogom zaštitom) a ujedino je strogo zaštićena prema Bernskoj Konvenciji.
U Bosni i Hercegovini češnjarka nije svrstana na crvenu listu niti je zakonom zaštićena. Populacije i, primarno, njihova staništa su pod velikim antropogenim pritiskom (isušivanje prirodnih vodenih tijela, pretvaranje prirodnog rastresitog tla u poljoprivredna zemljišta, izgradnja naselja i saobraćajne infrastrukture). Zahvaljujući svim prikupljenim podacima moći će se izvršiti revidiranje podataka Crvene liste na federalnom i republičkom niovu.
Glavni ciljevi projekta su određivanje starosti jedinki i populacija u Bosni i Hercegovini. Također, fokus je usmjeren na razvojne faze punoglavaca te će se vršiti njihovo istraživanje – ponašanje, ekologija, morfometrija, meristika i morfologija i testiranje kvalitete vodenih staništa u kojima je potvrđeno prisustvo punoglavaca. Na osnovu dosadašnjih prikupljenih snimaka, novi projekat će se finalizovati sa kratkim promo videom. Drugi, ne manje bitni ciljevi, nastavljaju se na dostadašnja istraživanja distribucije vrste u cilju pronalaženja novih područja, nastavak mjerenja metamorfoziranih jedinki, praćenje ekoloških i bioloških faktora staništa populacija i edukacija.
Terenska istraživanja su započeta 2017. godine sa ciljem pronalaženja vrpci sa jajima zbog ontogenetskog istraživanja vrste. Prikupljeni su podaci o morfologiji punoglavaca u ex situ uslovima, kao i značajni morfometrijski podaci. Također, opisana je čeljust punoglavaca češnjače kroz razvojne stadije te su date oralne formule za determinaciju vrste u ovom ontogenetskom stadiju.
U toku 2018. godine vršila su se pretraživanje terena duž rijeke Save, kao i istraživanja karakterističnih staništa njenih pritoka (Una, Vrbas, Bosna). Pratiće se kretanje populacija prema brdovitim predjelima, kao i istraživanje pojedinih sumnjivih lokaliteta. Ograničavajući faktor u istraživanju predstavlja nepristupačnost velikog broja lokaliteta zbog miniranosti područja.
Više informacija o trenutnim aktivnostima, rezultatima i samom projektu možete naći na sljedećim stranicama:
